Mogiła powstańców styczniowych z 1863 roku w Łomży to ważne miejsce pamięci, które przypomina o tragicznych wydarzeniach związanych z tym zrywem niepodległościowym. Cmentarz, na którym spoczywają ofiary, jest zbiorowym miejscem pochówku powstańców, którzy zostali straceni w brutalny sposób przez najeźdźców.
Eksterminacje miały miejsce wśród mieszkańców Łomży, którzy zostali zebrani przez kozaków. W okolicach miasta, przy Szosie Zambrowskiej, wzniesiono szubienicę oraz umieszczono słupy, do których przywiązywano rozstrzeliwanych. Ofiary tych okrutnych egzekucji wrzucano następnie do dołów, wcześniej wykopanych w tej lokalizacji, co dodatkowo potęguje smutek związany z tym miejscem.
W hołdzie wymordowanym powstańcom, pomnik został zrealizowany z inicjatywy E. Zajączkowskiego, znanego właściciela zakładu fotograficznego w Łomży. Odsłonięcie i poświęcenie pomnika miało miejsce 2 listopada 1916 roku, stając się symbolem pamięci o bohaterach tamtych czasów.
Pomnik, wykonany z głazu polnego, charakteryzuje się wyrytym krzyżem, który jest opleciony kajdanami i kosami, co stanowi mocny znak upamiętnienia heroicznych starań tych, którzy walczyli za wolność.
Pamiątkowa inskrypcja
Poniżej krzyża można zobaczyć ważny napis, który brzmi: Bojownikom za wolność ojczyzny rodacy.
W bliskiej okolicy pomnika umieszczona jest tablica pamiątkowa, na której znajdują się nazwiska osób, które zostały stracone. Wśród nich wymienia się:
- Konstanty Kulesza (28 listopada 1863),
- Sylwester Jewreinow (27 listopada 1864),
- Dominik Trzęciński (7 listopada 1863),
- Stanisław Banach, Franciszek Stoduba, Ignacy Bruliński, Józef Michalski (27 października 1864),
- Antoni Brzóska (27 listopada 1864),
- Cyprian Januszczyk, Fabian Konopka (8 grudnia 1864).
Warto zauważyć, że istnieją również opracowania, które podają alternatywne nazwiska ofiar straconych w latach 1863–1864, niewskazane na wspomnianej tablicy pamiątkowej.
Opis miejsca
Obszar, w którym zlokalizowana jest mogiła powstańców styczniowych z 1863 roku, cechuje się starannie zaaranżowanym cmentarzem, o wyraźnych elementach parkowych. Wejście do tego szczególnego miejsca znajduje się od strony Szosy Zambrowskiej, gdzie ogrodzenie jest wykonane z czerwonej cegły klinkierowej i posiada metalową bramę.
Na ogrodzeniu cmentarza umieszczono tablicę informacyjną, która zawiera informacje w trzech językach: polskim, angielskim oraz niemieckim, co świadczy o jego otwartości na różnorodnych odwiedzających.
Cmentarz jest utrzymywany w stylu parkowym, z dbałością o różnorodną roślinność, która obejmuje zarówno drzewa, jak i krzewy oraz kwiaty. Dbałość o estetykę i harmonijne połączenie z otoczeniem sprawiają, że miejsce to jest nie tylko miejscem pamięci, ale także przestrzenią sprzyjającą refleksji i zadumie.
Aby dotrzeć do mogiły, należy przejść alejką, której nawierzchnia wykonana jest z betonowych płyt, co ułatwia spacer w otoczeniu przyrody.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
- Miejsca pamięci narodowej poświęcone powstańcom styczniowym 1863-1864 na terenie województwa podlaskiego. [dostęp 20.05.2014 r.]
- Tragedia „Mokrej Łączki”. [dostęp 20.05.2014 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Cmentarze":
Nowy cmentarz żydowski w Łomży | Cmentarz Katedralny w Łomży | Stary cmentarz żydowski w ŁomżyOceń: Mogiła powstańców styczniowych 1863 w Łomży