Twierdza Łomża

W kontekście szerokiej strategii obronnej, twierdza miała stać się istotnym punktem w rozbudowanej sieci obronnej, obejmującej obszar między liniami Modlin-Warszawa-Dęblin oraz Dęblin-Płock-Włodawa. Budowa fortów rozpoczęła się w 1887 roku, gdy postanowiono stworzyć system oparty na pięciu fortach, które przyjęły formę kręgów obronnych.

W pierwotnej fazie powstały ziemne reduty, w tym dwie na lewym brzegu Narwi, a także trzy na prawym brzegu, wokół miejscowości Piątnica. Głównym architektem tej niezwykłej budowli był generał Aleksiej Szoszin, który kierował pracami budowlanymi. Kazano następnie modernizować te umocnienia, stosując nowe metody w oparciu o projekty generała Wieliczko z 1897 roku. Wprowadzono elementy betonowe, takie jak schrony i koszary.

Forty zyskały nowe oznaczenia, przyjęte zgodnie z rosyjskim alfabetem. Szczególną cechą umocnień w Piątnicy była ich integrowana struktura obronna, co różniło je od innych fortów w kraju. Zbudowano ciągły pas obrony, który umożliwiał sprawną mobilizację wojsk oraz zaopatrzenia. Umocnienia otaczały teren w promieniu 1,5 km od przeprawy, a istotnym elementem ich obrony były naturalne przeszkody, takie jak moczary i bagna.

Oprócz istniejących fortów, planowano także budowę pięciu nowych umocnień, które miały stanowić dodatkowe wzmocnienie fortecy. Jednakże, te ambitne plany nie doczekały się realizacji, pozostając tylko w sferze zamysłu. W końcu, w 1909 roku, twierdza została skasowana.

Latem 1939 roku, w obliczu zagrożenia agresją ze strony Niemiec, prowadzono działania mające na celu wzmocnienie obronności fortów. Przygotowano umocnienia, takie jak rowy strzeleckie i żelbetowe schrony bojowe. W przeszłości, twierdza odegrała kluczową rolę w obronie Łomży zarówno w 1920 roku, jak i 1939 roku, skutecznie przeciwstawiając się najeźdźcom.

Do dzisiaj przetrwały niektóre z tych fortów, w szczególności w Piątnicy, gdzie znajduje się fort nr III z muzeum fortecznym oraz strzelnicą sportową. Warto odwiedzić to historyczne miejsce oraz zapoznać się z jego bogatą historią.

Położenie fortów:

• Fort I – 53°11′15,36″N 22°06′32,01″E,
• Fort II – 53°11′53,96″N 22°06′47,38″E,
• Fort III – 53°12′20,61″N 22°05′44,96″E,
• Fort IV – 53°10′18,04″N 22°01′41,17″E,
• Fort V – 53°08′46,33″N 22°03′58,36″E.

Na koniec, 14 września 2010 roku, na terenie Fortu II odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ofiarom zbrodni katyńskiej oraz katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku, upamiętniając w ten sposób ważne wydarzenia w historii Polski.