Józef Zbigniew Polak, urodzony 25 maja 1923 roku w Łomży, był osobą o niezwykle bogatym życiorysie. W jego życie wpisały się nie tylko sztuka i architektura, ale również silne związki z historią Polski.
Był on polskim architektem oraz malarzem, co czyni go znaczącą postacią w polskim środowisku artystycznym. Jego twórczość odbiła się na rozwoju wielu projektów budowlanych i artystycznych, które wzbogaciły polski krajobraz.
Józef Zbigniew Polak był także żołnierzem Armii Krajowej, co podkreśla jego patriotyczny duch i zaangażowanie w walkę o wolność Polski. Jego odwaga i determinacja zostały uwiecznione w kontekście uczestnictwa w powstaniu warszawskim, gdzie nie tylko stawiał czoła okupantowi, ale także inspirował innych do działania.
W 2021 roku, 22 września, zmarł w Warszawie, pozostawiając po sobie trwały ślad w polskiej historii i kulturze. Zasłużył się na rzecz ojczyzny, co zostało docenione poprzez odznaczenie go Orderem Virtuti Militari, jednym z najwyższych odznaczeń wojskowych w Polsce.
Życiorys
Józef Zbigniew Polak, pochodzący z Warszawy, był z niezwykle uzdolnionej rodziny. Jego ojciec, Czesław, wywodził się ze starej rodziny budowlanych majstrów, a w swojej karierze łączył pasje artystyczne z działalnością architektoniczną. Natomiast matka, Helena, z rodziny Tyszka, miała swoje korzenie w Wiśniewie niedaleko Zambrowa. W roku 1936 rodzina Polaków zdecydowała się na osiedlenie w stolicy Polski. W tym miejscu, młody Józef Zbigniew dołączył do 78. drużyny ZHP, a także do organizacji Orlęta, związanej z Związkiem Strzeleckim.
W czasie II wojny światowej, od 1939 do 1944 roku, J. Z. Polak, jak sam to określał, „zamienił pióro na karabin”. Był organizatorem Orleczego Hufca Michałów oraz aktywnie uczestniczył w powstaniu warszawskim. Jako absolwent tajnej szkoły podchorążych Armii Krajowej, miał zaszczyt dowodzić zgrupowaniem Orląt Związku Strzeleckiego. Za swoje heroiczne działania w powstaniu otrzymał Krzyż Virtuti Militari kl. V, a także Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami za swoje zmagania podczas walki na trasie Warszawa – Berlin.
Po zakończeniu powstania, na rozkaz dowódcy Pragi, zaciągnął się do Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, w której przeszedł pełny szlak bojowy, pełniąc m.in. rolę dowódcy zwiadu saperskiego. Po wojnie Polak uczestniczył w organizowaniu środowiska Orląt przy Światowym Związku Żołnierzy AK, a w latach 1947–1955 był członkiem Związku Młodzieży Polskiej.
Po wojennej służbie, Józef Zbigniew Polak rozpoczął studia architektoniczne na Politechnice Warszawskiej, gdzie uzyskał dyplom architekta-twórcy w 1949 roku. Tu też pełnił rolę kierownika zespołu architektów i plastyków „Kozia 3” w Warszawie. W latach 1952-1957 pracował na Wydziale Architektury, w katedrze, której przewodził prof. Bohdan Pniewski, a jego praktyka zawodowa obejmowała także wykłady na tej uczelni w latach 1981–1986.
Na przestrzeni swojej kariery architektonicznej, Józef Zbigniew Polak miał okazję pracować w wielu renomowanych pracowniach projektowych zlokalizowanych w Pradze, Paryżu, Brukseli, Kabulu, Chicago, Dubaju, Trypolisie i Karaczi. Był członkiem licznych stowarzyszeń twórczych, zarówno w kraju, jak i za granicą. Wystawiał swoje grafiki architektoniczne w 34 krajach, prezentując m.in. zabytki architektury w Chicago, Los Angeles, San Diego oraz Dubaju.
W swoim dorobku artystycznym miał na koncie wiele wartościowych prac, w tym siedem rysunków, które znalazły się w zbiorach Watykanu, z czego jeden obdarzono specjalnym autografem papieża Jana Pawła II. Jego talent został doceniony w licznych konkursach, w których zdobył 31 nagród oraz wyróżnień. Do najważniejszych projektów Polaka należy Dom Kultury w Rzeszowie, zrealizowany w 1958 roku, który później przeszedł modernizację na potrzeby wydziału muzycznego nowoczesnego uniwersytetu.
Józef Zbigniew Polak zapisał się także na kartach historii dzięki swojemu zwycięstwu w konkursie na Ośrodek Kultury w Léopoldville, dzisiejszej Kinszasy, które było pierwszym sukcesem polskich architektów na międzynarodowej arenie po II wojnie światowej. W swojej karierze zdobył także uznanie w konkursach na projekty w Khor Fakhan w Zjednoczonych Emiratach Arabskich oraz w Libii. Działał również w Chicago, gdzie asystował w przebudowie Central Plaza XX. Warto także wspomnieć o jego projekcie Kryształowej Katedry Miłosierdzia Bożego, zrealizowanym w Osny pod Paryżem.
Oprócz projektów architektonicznych, Polak był również autorem wielu grafik, które ukazywały piękno i wyjątkowość polskich miejsc. Szczególnie koncentrował się na zabytkach architektury, krzyżach oraz kapliczkach, odwiedzając m.in. Kraków, Ponidzie, ziemię lubawską i gminę Brzozie.
Józef Zbigniew Polak zmarł 22 września 2021 roku w Warszawie, a jego pamięć jest wciąż żywa wśród tych, którzy go znali. Pochowany został na Cmentarzu Bródnowskim (kwatera 10F-3-7).
Przypisy
- Józef Zbigniew Polak [nekrolog] [online], nekrologi.wyborcza.pl, 30.09.2021 r. [dostęp 01.10.2021 r.]
- Odszedł artysta, architekt, który związał się z ziemią nowomiejską. gazetaolsztynska.pl. [dostęp 22.09.2021 r.]
- Gazeta Wyborcza: Jak Rzeszów socrealizowano.
- Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 763. ISBN 83-223-2073-6.
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Wiktor Narkiewicz | Michał Godlewski (inżynier) | Jerzy Tuszowski | Stanisław Wróblewski (inżynier)Oceń: Józef Zbigniew Polak