Halina Wanda Zach-Wogeck

---

Życiorys

Halina Wanda Zach-Wogeck przyszła na świat 2 kwietnia 1926 roku w Łomży, gdzie spędziła swoje dzieciństwo. Już od najmłodszych lat z zapałem uczyła się języka niemieckiego. Szkolenie to było prowadzone przez guwernantkę, która wprowadziła ją w bogaty świat niemieckiej kultury i sztuki. Po dość problematycznym incydencie w szkole podstawowej, który zakończył się relegacją, Halina wraz z rodzicami oraz młodszym bratem, Karolem, zwanym Lolkiem, przenieśli się do Warszawy. Istotnym etapem ich życia była przeprowadzka do mieszkania w kamienicy usytuowanej na rogu ulic Koszykowej i Lwowskiej.

W czasie II wojny światowej Halina uczęszczała do szkoły handlowej, a jednocześnie brała udział w tajnych kompletach w Gimnazjum, a następnie Liceum im. Narcyzy Żmichowskiej. Początkowo wybrała profil matematyczno-fizyczny, lecz później zdecydowała się zmienić kierunek nauki na klasę humanistyczną. Oprócz tego, Halina rozwijała swoje zainteresowania, ucząc się prywatnie języka niemieckiego i gry na pianinie, co wzbogacało jej wiedzę o niemieckiej kulturze i literaturze.

W niedzielę, 19 maja 1940 roku, Halina rozpoczęła pisanie pamiętnika, który obecnie jest cennym znaleziskiem, odnalezionym przez varsavianistę oraz historyka Krzysztofa Jaszczyńskiego w warszawskim antykwariacie. Pamiętnik pisany był w języku niemieckim, co miało na celu zatarcie śladów jego istnienia przed rodzicami Haliny, by nie mogli odkryć jego treści.

Podczas okupacji Hanka odbyła praktykę w gabinecie lekarsko-dentystycznym Zofii Wejroch, powiązanej rodzinami ze jej matką. Od września 1941 roku uczyła się w Obowiązkowej Szkole Zawodowej nr VI z siedzibą przy ulicy Chmielnej 10. Jednak wakacje 1942 roku przyniosły dramatyczny zwrot; podczas pobytu w Królowej Woli została aresztowana przez niemieckich żołnierzy, którzy wzięli ją za szpiega i przekazali gestapo w Tomaszowie Mazowieckim. Przez tydzień spędziła w piwnicy Domu Pracy Obywatelskiej Kobiet na ulicy Zapiecek 4/6, gdzie znajdowała się siedziba gestapo, a dopiero interwencja rodziny pozwoliła jej na uwolnienie.

20 czerwca 1943 roku Hanka zdała maturę. Ostatni zapis w jej pamiętniku datowany jest na 21 września 1943 roku. Zdecydowała się nie brać udziału w Powstaniu Warszawskim, ponieważ jej matka zabroniła tej decyzji. Po upadku Powstania cała rodzina przeniosła się do obozu przejściowego w Pruszkowie. Po wojnie Halina ukończyła studia stomatologiczne, zdobywając dyplom na Akademii Medycznej w Łodzi. Po pewnym czasie wyszła za mąż za Władysława Młochowskiego, z którym doczekała się córki Iwony. Przez długie lata prowadziła własny gabinet stomatologiczny przy ulicy Koszykowej w Warszawie. W latach sześćdziesiątych podjęła decyzję o wyjeździe na kontrakt do NRD, gdzie nawiązała nowe więzi, po raz drugi wychodząc za mąż za Kurta Wogecka. Halina mieszkała w Niemczech aż do swojej śmierci, która miała miejsce 1 października 2013 roku w Dessau.

Upamiętnienie

Reżyser filmowy Krzysztof Lang oraz varsavianista i historyk Krzysztof Jaszczyński odkryli autorkę dziennika podczas poszukiwań wśród byłych mieszkańców kamienicy. To oni zainicjowali pomysł na wystawienie monodramu na podstawie pamiętnika Haliny Zach. Przedstawienie pt. „Porozmawiajmy po niemiecku”, w reżyserii Łukasza Kosa, miało swoją premierę w maju 2015 roku w Teatrze Polonia, którym kieruje Fundacja Krystyny Jandy na rzecz Kultury. W rolę Hanki wcieliła się utalentowana Zofia Wichłacz. Dodatkowo stworzono film dokumentalny poświęcony bohaterce, który również reżyserował Krzysztof Lang.

31 sierpnia 2016 roku wydawnictwo Poradnia K wydało pamiętnik Hanki Zach, zatytułowany „Mój wróg, moja miłość. Pamiętnik dziewczyny z okupowanej Warszawy”.

---

Oceń: Halina Wanda Zach-Wogeck

---