Stefan Demby to postać, która zapisała się w historii Polski jako znaczący historyk literatury oraz bibliofil. Urodził się 4 czerwca 1862 roku w Łomży, a jego życie zakończyło się 10 listopada 1939 roku w Warszawie. Jego pasja do literatury i książek została uwieczniona w jego działalności jako bibliograf i bibliotekarz.
Jednym z najbardziej istotnych osiągnięć Demby'ego było jego zaangażowanie w powołanie Biblioteki Narodowej im. J. Piłsudskiego, gdzie pełnił funkcję pierwszego dyrektora. Jego wizja i determinacja w zakresie ochrony oraz popularyzacji polskiej literatury miały ogromny wpływ na rozwój biblioteka w Warszawie oraz w całej Polsce.
Życiorys
„Stefan Demby przyszedł na świat 4 czerwca 1862 roku w Łomży, w rodzinie Józefa oraz Zofii z Alexandrowiczów. Uczęszczał do klasycznego gimnazjum w Płocku, dokąd przenieśli się jego rodzice z powodów zawodowych. Po pomyślnym ukończeniu matury w 1883 roku, wyjechał do Warszawy, gdzie podjął naukę na wydziale prawnym Uniwersytetu Warszawskiego. Studia zakończył w 1889 roku, jednak bez uzyskania formalnego stopnia akademickiego.
Od momentu śmierci ojca w 1879 roku, Stefan był zobowiązany do utrzymania nie tylko siebie, ale również swojej matki. W związku z tym podjął się pracy jako korepetytor, ucząc dzieci Aleksandra Świętochowskiego, co miało istotny wpływ na jego przyszłe życie.
W dniu 14 stycznia 1894 roku zawarł związek małżeński z wdową Leontyną z Gogolewskich Zajdlerową i od tamtej pory zajął się wychowaniem jej dwóch córek. Dzięki posagowi żony zdołał otworzyć własną księgarnię nakładową, która działała przez sześć lat, od 1897 do 1903 roku.
W latach 1908–1909 pełnił funkcję redaktora pierwszego polskiego czasopisma bibliotekarskiego zatytułowanego „Przegląd Biblioteczny”. Dodatkowo, był pomysłodawcą pierwszej polskiej bibliografii bieżącej, znanej jako „Urzędowy Wykaz Druków”.
Po odzyskaniu niepodległości, Demby aktywnie promował koncepcję utworzenia Biblioteki Narodowej i podejmował działania na rzecz jej funkcjonowania. Jako naczelnik Wydziału Bibliotek w Ministerstwie WRiOP w latach 1925–1928, przyczynił się do powstania Biblioteki Narodowej im. J. Piłsudskiego w Warszawie, obejmując przez kilka lat stanowisko jej kierownika (1928–1934), a później do 1937 roku pełnił rolę dyrektora.
Był członkiem Związku Bibliotekarzy Polskich oraz współzałożycielem i wieloletnim członkiem Towarzystwa Bibliofilów Polskich w Warszawie. Czynnie pracował na rzecz rozwoju polskiej bibliotechniki. Z dniem 1 lipca 1937 roku przeszedł na emeryturę.
Demby został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 347-6-23).
Ordery i odznaczenia
Stefan Demby, wybitny przedstawiciel polskiej kultury i nauki, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które podkreślają jego osiągnięcia oraz wkład w rozwój kraju. Wśród jego zasług wyróżniają się:
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 listopada 1936,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał 27 listopada 1929,
- Złoty Wawrzyn Akademicki, nadany 5 listopada 1935.
Przypisy
- Stefan Demby, Listy, oprac. Danuta Rymsza-Zalewska, Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 2004, s. 3, ISBN 83-89316-22-6
- Cmentarz Stare Powązki: LEONTYNA ULATOWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 28.05.2019 r.]
- M.P. z 1937 r. nr 146 „za zasługi na polu pracy naukowej”
- M.P. z 1936 r. nr 263 „za wybitne zasługi dla dobra literatury polskiej”
- M.P. z 1929 r. nr 276 „za zasługi położone w pracy około utworzenia wielu bibljotek oraz na polu bibljotekarskiem”
- a b c Stanisław S. Łoza Stanisław S. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1983, s. 138.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Oktawiusz Radoszkowski | Władysław Parczewski | Witold Kraszewski | Marek Zaleski | Bernard Ber Mark | Zdzisław Wilhelmi | Donata Godlewska | Urszula Kuczyńska | Maciej Kozłowski (astronom) | Piotr Kijewski | Cezary Pawłowski | Wilhelm Romiszewski | Wojciech Kruszewski | Halina Wanda Zach-Wogeck | Joanna EjdysOceń: Stefan Demby