Czesław Teofil Janowski


Czesław Teofil Janowski, urodzony około 1856 roku w Łomży, a zmarły 18 grudnia 1918 roku w Puławach, to postać niezwykle znacząca w polskim środowisku teatralnym. Był on nie tylko utalentowanym aktorem i reżyserem teatralnym, ale także dyrektorem teatrów objazdowych oraz organizatorem ruchu teatralnego w Polsce.

Jego wkład w rozwój teatru objazdowego oraz działalność w zakresie organizacji wydarzeń teatralnych przyczyniły się do wzbogacenia polskiej kultury tego okresu. Jako dyrektor teatrów, Janowski zyskał uznanie dzięki swojej pasji i zaangażowaniu w sztukę, co miało kluczowe znaczenie dla lokalnych społeczności.

Kariera aktorska

Czesław Teofil Janowski rozpoczął swoją karierę aktorską w 1875 roku, dołączając do zespołu Józefa Cybulskiego w Siedlcach. Wkrótce potem związał się z różnymi grupami teatralnymi, które odbywały objazdy po Polsce. Do jego współpracowników należeli m.in. Juliana Grabiński, Franciszek Idziakowski, Łucjan Kościelecki oraz Władysław Werner, a także Kazimierz Filleborn i Rufin Morozowicz.

Janowski występował także w warszawskich teatrach ogródkowych, takich jak „Alkazar”, „Allhambra”, „Arkadia” oraz „Nowy Świat”. W latach 1883–1885 był częścią objazdowego zespołu teatru poznańskiego, a dwa sezony (1885/1886 i 1886/1887) spędził w teatrze krakowskim.

W 1888 roku związał się na krótko z teatrem Fryderyka Sellina w Łodzi, jednak szybko powrócił do współpracy z poznańskim teatrem. W sezonie 1901/1902 znowu był zaangażowany w Łodzi, gdzie występował w różnorodnych rolach.

W ciągu swojej kariery Janowski wcielił się w wiele charakterystycznych postaci, m.in. Karola w „Radcy pana radcy”, Fikalskiego w „Domu otwartym”, Gustawa i Albina w „Ślubach panieńskich”, Maurycego w „Rozbitkach”, oraz Wacka i Edwarda w „Wicku i Wacku”. Poza tym, zagrał również Genia w „Panu Damazym”, Koszyrskiego w „Osaczonym” oraz Hulatyńskiego w „Gęsiach i gąskach”. Nie można zapomnieć o jego rolach Macki w „Żołnierzu królowej Madagaskaru”, Gustawa w „Walce kobiet”, Stefana w „Szlachectwie duszy” oraz Łykalskiego w „Majstrze i czeladniku”.

Zarządzanie zespołami teatralnymi

W 1875 roku zainaugurowano pierwszy zespół teatralny. Czesław Teofil Janowski współpracował przy zarządzaniu teatrem ogródkowym „Wodewil” wraz z Mieczysławem Skirmuntem w 1890 roku oraz Marcelim Trapszą w 1889 roku. Po krótkim czasie spędzonym na grach aktorskich w teatrze łódzkim, objął jego dyrekcję. W latach 1891–1895 piastował rolę dyrektora teatru w Łodzi.

W 1895 roku Janowski zorganizował zespół objazdowy, który działał pod nazwą „Artyści Teatru Łódzkiego”. Dwa lata później, w latach 1897–1898, sprawował funkcję dyrektora nowo wybudowanego teatru w Sosnowcu. Po tym, jak nie uzyskał zgody na dalsze prowadzenie tej instytucji, postanowił przenieść część swojego zespołu do Kielc, gdzie organizował przedstawienia.

Janowski powrócił do Łodzi na sezon 1906/1907 oraz 1907/1908, by ponownie objąć dyrekcję lokalnego teatru. Warto również zauważyć, że w 1899 roku prowadził teatr w Lublinie. Jako dyrektor wykonawczy wykazał się znakomitą operatywnością, organizując liczne występy również na obszarach wiejskich, takich jak Sielc, Warszawa, Piotrków, Lublin, Częstochowa oraz Dąbrowa Górnicza. Jego działalność obejmowała nawet występy w Witebsku, Kijowie, Żytomierzu, Białej Cerkwi, Połądze, Charkowie i Samarze, a niektórzy twierdzili, że dotarł także na Syberię.

Jednak Janowski nie uniknął krytyki, szczególnie za zbyt dużą koncentrację na repertuarze rozrywkowym. Cieszył się jednak dużą popularnością, zwłaszcza organizując tanie popołudniowe występy oraz przedstawienia odbywające się w dni świąteczne, co przyciągało szerokie grono widzów.

Przypisy

  1. a b c d Janowski Czesław, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, Warszawa: PWN, 1973 r., s. 249–250.

Oceń: Czesław Teofil Janowski

Średnia ocena:4.97 Liczba ocen:13