Józef Grzegorz Teksel, znany również jako Józef Grzegorz Texel, to postać, która pozostawiła niezatarte ślady w polskiej kulturze teatralnej. Urodził się 12 marca 1839 roku w Łomży, a zmarł 28 maja 1904 roku w Łodzi. Jego twórczość oraz zaangażowanie w działalność sceniczną wpisały się na stałe w historię polskiego teatru.
Teksel był nie tylko aktorem i śpiewakiem, ale również dyrektorem teatrów, co z pewnością podkreśla jego wszechstronność i pasję do sztuk performatywnych. Jednym z jego największych osiągnięć było założenie teatru Victoria w Łodzi, który do dziś znany jest jako gmach kina Polonia.
Jego wkład w rozwój teatru w Łodzi oraz zaangażowanie w rozwijanie lokalnej kultury z pewnością zasługują na szersze uznanie i docenienie.
Życiorys
Józef Teksel był uznawanym artystą, który zasłynął przede wszystkim w zakresie komedii, operetek oraz wodewilu. W swojej karierze wcielał się w wiele ról, jednak do najbardziej rozpoznawalnych należy zaliczyć postacie takie jak: Henryk z „Rita Hiszpanka”, Lubomir z „Pan Geldhab”, a także hrabia z „Okno na pierwszym piętrze”. W repertuarze jego znanych ról znaleźć można również Parysa, Midasa i Menelausa z „Piękna Helena”, Genia w „Pan Damazy”, Placyda z „Piosnka wujaszka”, Żupana w „Baronie cygańskim”, Alfonsa z „Raptus”, Majora z „Damy i huzary”, Rejenta z „Zemsta”, Twardosza z „Dożywocie” oraz Klapkiewicza z „Przed ślubem”. Prowadzenie kariery aktorskiej realizował głównie w teatrach Pawła Ratajewicza oraz Anastazego Trapszy, a także w zespołach, które sam zakładał.
Teksel był przede wszystkim aktorem objazdowym, jego występy miały miejsce głównie w miastach Królestwa Polskiego. Można go było podziwiać na scenach takich jak: Kielce, Buk, Solec, Łęczna, Płock, Brześć Litewski, Krasnystaw, Lublin, Łomża, Suwałki, Radom, Piotrków Trybunalski, Łódź, Kalisz, Lwów, Warszawa oraz Częstochowa. W swoim fachu występował także w Odessie i Petersburgu. W 1877 roku był jednym z inicjatorów budowy teatru Victoria w Łodzi, gdzie wielokrotnie pełnił rolę dyrektora oraz właściciela. Nie ograniczał się jedynie do Łodzi, ale pracował również jako dyrektor w wielu innych teatrach, takich jak teatr ludowy w Łodzi, polski w Petersburgu, a także w Częstochowie i Lublinie.
W jego karierze ogromne znaczenie miały również warszawskie teatry ogródkowe, w tym Alhambra, Eldorado, Cyrk, Belle Vue, Tivioli oraz Wodewil. W latach 1890–1904 Teksel mieszkał w Łodzi, gdzie w teatrze Victoria sprawował funkcję kasjera, a jego występy na scenie ograniczały się do sporadycznych ról. W 1899 roku zajął się również kierowaniem przedstawieniami amatorskimi Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności na Księżym Młynie. W roku 1903 zajął się prowadzeniem teatru ludowego, który występował w Parku Źródliska.
Życie prywatne
Karol Teksel, stolarz, był ojcem Józefa, zaś matką jego była Weronika z domu Kędzierska. Aktor ożenił się po raz pierwszy 20 sierpnia 1865 roku z Marią z domu Dzierzgowską, z którą miał córkę – Marię Annę Teksel. Jego drugi związek małżeński miał miejsce około 1880 roku z Karoliną. Po śmierci został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi.
Przypisy
- Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., „Piękno odzyskane”: nagrobki dyrektora teatru Viktoria oraz zasłużonej nauczycielki [online], lodz.tvp.pl [dostęp 31.08.2021 r.]
- a b c Dąbrowski, Stanisław.S. Raszewski Stanisław.S., Zbigniew., Słownik biograficzny teatru polskiego, 1765–1965, PWN, 1973, OCLC 63896035 [dostęp 31.08.2021 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Kazimierz Dembowski-Weyroch | Teresa Mellerowicz-Gella | Ewa Jastrzębska | Andrzej Zieliński (ur. 1965) | Monika Lewczuk | Tadeusz Trepanowski | Jula (piosenkarka) | Zbigniew Ciborowski | Zofia Chylińska | Katarzyna Bogucka | Zbigniew Bargielski | Czesław Teofil Janowski | Piotr Domalewski | Józef Maliszewski | Jan Dobkowski | Kamila Stefańska | Dariusz Krupa (muzyk) | Juliusz Krzyżewski | Jerzy GnatowskiOceń: Józef Teksel