Ryszard Bender

---

Życiorys

Wykształcenie

Ryszard Bender swoją edukację rozpoczął w 1938 roku, podejmując naukę w Szkole Powszechnej nr 4 mieszczącej się w Łomży. Po kilku latach, w 1950 roku, zdobył świadectwo ukończenia Państwowego Liceum im. Tadeusza Kościuszki w tym mieście. Ukończył również studia z zakresu historii na Wydziale Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w 1955 roku. Dla Bendera nie zakończyło się to na osiągnięciu dyplomu – podjął także studia z filozofii w KUL, które jednak pozostały na etapie nieukończonym, oraz podyplomowe studia z zakresu prawa na Uniwersytecie Warszawskim. W 1961 roku uzyskał tytuł doktora na Uniwersytecie Warszawskim, a osiem lat później, w 1969, obronił doktorat habilitowany na KUL. Jego osiągnięcia zostały zwieńczone tytułem profesora nadzwyczajnego w 1977 roku, a następnie profesorem zwyczajnym w 1985 roku.

Działalność naukowa i publicystyczna

Początkowo Bender pracował jako bibliotekarz, pełniąc swoje obowiązki w Lublinie i Katowicach. W latach 1970–1975 był prodziekanem, a następnie w latach 1981–1987 dziekanem Wydziału Nauk Humanistycznych KUL. Pełnił funkcję kierownika I Katedry Historii Nowożytnej Instytutu Historii KUL przez całe trzydzieści trzy lata, od 1969 do 2002 roku. Dodatkowo, od 1974 do 1979 roku, zasiadał jako sekretarz generalny Towarzystwa Naukowego KUL. Był stypendystą Programu Fulbrighta, który umożliwił mu studia na Catholic University of America. W latach 1987-1999 pełnił zaszczytną funkcję wiceprezesa Lubelskiego Towarzystwa Naukowego.

Bender nie ograniczał się do pracy akademickiej; od 1997 do 2002 roku prowadził wykłady w Wyższej Szkole Dziennikarstwa im. Melchiora Wańkowicza, a także od 1997 do 1999 roku angażował się w działalność Akademii Polonijnej w Częstochowie. Na przestrzeni lat przewodniczył Komisji Akredytacyjnej Niepaństwowych Szkół Wyższych w Polsce między roku 1999 a 2000. Kolejnym krokiem w karierze Bendera był okres jego działalności jako kierownika Katedry Historii w Wyższej Szkole Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie w latach 2002-2005. W 2006 roku zasilił grono wykładowców Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Jego zaangażowanie w różne instytucje, w tym także w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym, podkreśla jego wszechstronność i profesjonalizm.

Ponadto w latach 1981–1987 Bender był członkiem Rady Naukowej Episkopatu Polski, a także w latach 1989–1996 zasiadał w Komisji Episkopatu Polski Iustitia et Pax. W 1987 roku dołączył do zarządu Stowarzyszenia Krzewienia Katolickiej Nauki Społecznej, a od 1996 pełnił przewodniczącą rolę w komitecie redakcyjnym „Rycerstwa Czarnej Madonny” w Polsce. Jego tłumaczenia i artykuły przez lata publikowane były w takich gazetach jak „Więzi”, „Kultura”, „Tygodnik Powszechny”, „Najwyższy CZAS!”, czy „Niedziela”. Z upływem lat, stał się znany związkami z „Naszym Dziennikiem”, Radiem Maryja oraz Telewizją Trwam.

Działalność publiczna w PRL

W okresie powojennym, Ryszard Bender angażował się w niezależne harcerstwo, pełniąc rolę drużynowego oraz członka komendy hufca. W latach 1957–1960 zasiadał w radzie naczelnej Zrzeszenia Studentów Polskich, a w 1956 roku współtworzył Związek Młodych Demokratów. Jako członek zarządu, kierował lubelskim oddziałem ZMD. W 1967 roku Bender wszedł w skład rady naukowej oraz społecznej Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych, skąd w latach 1986-1996 był przewodniczącym jego rady naukowej. W latach 1973-1977, jako bezpartyjny, zasiadał w radzie Lublina. Konto na jego działalność polityczną wzbogaca okres nas od 1976 do 1980, kiedy pełnił mandat posła na Sejm PRL VII kadencji.

Bender był również czynnym członkiem Klubu Inteligencji Katolickiej w Lublinie, który współtworzył w 1976 roku; objął w nim rolę wiceprezesa, a następnie prezesa w 1983 roku. Po konflikcie z arcybiskupem lubelskim Józefem Życińskim, Klub zmuszony był porzucić określenie „katolicki”. Jego zaangażowanie w NSZZ „Solidarność” od 1980 roku dostarczało mu nowych doświadczeń; w latach 1981-1983 pełnił rolę wiceprezesa Polskiego Związku Katolicko-Społecznego. W 1985 roku wziął udział w kontrowersyjnych wyborach do Sejmu, a w latach 1988-1989 pełnił funkcję współprzewodniczącego Chrześcijańsko-Demokratycznego Klubu Myśli Politycznej w Warszawie, biorąc także udział w Okrągłym Stole jako przedstawiciel strony solidarnościowo-opozycyjnej.

Działalność publiczna w III RP

W 1989 roku, podczas wyborów do Sejmu kontraktowego, Bender nie zdołał uzyskać uznania od Komitetu Obywatelskiego, mimo bycia jego członkiem, co skutkowało porażką w rywalizacji z kandydatami NSZZ „Solidarność”. W 1989-1990, jako wiceprezes Stronnictwa Pracy, a następnie wiceprezes Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa „Zjednoczenie” zajął się aktywną działalnością polityczną. Od 1991 do 1993 roku był senatorem II kadencji, uzyskanym z rekomendacji Wyborczej Akcji Katolickiej. W ramach działań parlamentarnych, uczestniczył w Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego.

W 1992 roku, Bender został pozwany przez Jerzego Urbana w związku z jego porównaniem do „Goebbelsa stanu wojennego”, co zakończyło się wręczeniem mu w 2004 roku korzystnego wyroku. W kolejnych latach, pełnił funkcję w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji z nominacji Lecha Wałęsy, a następnie został przewodniczącym KRRiT. W wyniku kontrowersji dotyczących globtroterstwa na koszt stacji telewizyjnych, ustąpił z tej funkcji w 1994 roku. W latach 1998–2005 był radnym Sejmiku Województwa Lubelskiego, pełniąc rolę przewodniczącego sejmiku w latach 2002-2003 oraz w 2005 roku.

W 2001 roku, Ryszard Bender był kandydatem do Senatu z ramienia Ligi Polskich Rodzin; wstępując w 2007 roku do Senatu VI kadencji jako bezpartyjny z tej samej formacji. Objął zaszczytną rolę wiceprzewodniczącego klubu Prawa i Sprawiedliwości oraz marszałka seniora na pierwszym posiedzeniu Senatu. Jako przewodniczący Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, Bender w 2006 roku został także delegatem do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Jeszcze w 2009 roku kandydował w wyborach do Parlamentu Europejskiego, jednak zrezygnował z reelekcji w 2011 roku, kończąc swoją aktywną działalność polityczną, a w tym samym roku obejmując stanowisko prezesa zarządu KIK w Lublinie.

W 2001 roku Ryszard Bender został odznaczony Krzyżem Niezłomnych, honorowym wyróżnieniem przyznawanym przez Stowarzyszenie Polskich Byłych Więźniów Politycznych.

Życie prywatne

Ryszard Bender był synem Andrzeja i Stanisławy Benderów. Jego ojciec zginął z rąk niemieckich oprawców w 1944 roku, co miało ogromny wpływ na jego życie i postrzeganie świata. Matka Ryszarda wywodziła się z rodziny szlacheckiej, która nosiła herb Pomian, co podkreślało jej wysoki status społeczny.

W życiu osobistym Bender był żonaty z Marią, z którą doczekał się trojga dzieci: Agnieszki, Bognę oraz Iwona. Jego rodzina była dla niego, jak można przypuszczać, źródłem wsparcia i radości.

Po jego śmierci 29 lutego 2016 roku, Ryszard Bender został pochowany na cmentarzu Katedralnym w Łomży, gdzie przez wielu będzie wspominany jako osoba, która miała istotny wpływ na otoczenie, w którym żył.

Publikacje

Ryszard Bender jest autorem wielu ważnych publikacji, które dotyczą kluczowych zagadnień historycznych i społecznych. Oto niektóre z jego znaczących prac:

• ludność miejska lubelskiego w akcji przedpowstaniowej w latach 1861–1862, Lublin 1961,
• reforma czynszowa w Ordynacji Zamoyskiej 1833–1864, Lublin 1969,
• chrześcijanie w polskich ruchach demokratycznych XIX stulecia, Warszawa 1975,
• powstaniec – zakonnik. O. Rafał Kalinowski, Warszawa 1977,
• społeczne inicjatywy chrześcijańskie w Królestwie Polskim 1905–1918, Lublin 1978,
• historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832–1939, Warszawa 1981,
• ksiądz Karol Mikoszewski (X. Syxtus) 1832–1886, członek Rządu Tymczasowego Narodowego 1863, emigrant, zesłaniec, Warszawa 1982,
• wojna o media. Kulisy Krajowej Rady Radia i TV, Warszawa 1994,
• polskie korzenie jednoczącej się Europy, Włocławek 2000.

---

Oceń: Ryszard Bender

---